Chez nous, bei uns, du-mañ

Unn dra a gevir yn nebes yethow Europek yw rager (preposition) sempel gans an styr ‘yn chi ____’. Rag ensompel, yn frynkek, y leverir chez moi, hag yn Almaynek, y leverir bei mir. Nyns eus rager a’n par na yn Sowsnek, po yn Kernewek. Mes yn Bretonek, yma drehevyans (construction) gans an keth styr ha chez moi, chez toi, h.e. -- ha gans furv pur goynt!

Pan dhallethir studhya an taves Kernewek, y tyskir an geryow omma (here) hag ena (there) ogas ha distowgh. Dhe’n keth termyn, y tyskir an furvow glenus (enclitic) ma ha na, kevys y’n lavarennow an den ma (this man) hag an den na (that man). Mes yma yn Kernewek asverb arall rag taklow pella hwath ages taklow ‘ena’: henn yw enos po yn-hons (yonder), gans furvow glenus nos ha hons (ytho an den nos, an den hons, yonder man).

Yn Bretonek, yma an keth dhiberthva driflek:

KernewekBretonek
ommaamañ
an den maan den-mañ
enaaze
an den naan den-se
enosahont
an den nosan den-hont

Dell welir, an glenansow (clitics) -mañ, -se, hag -hont yw kehaval orth an glenansow ma, na, ha nos yn Kernewek.

Yn Bretonek, yma drehevyans gwrys a’n ger du- (dhiworth tu, ‘tu’) ha’n tri glenans asverbel ma, gans an styr ‘yn chi ____’ -- po, yn Frynkek, chez ____:

KernewekFrynkekBretonek
yn ow chichez moidu-mañ
yn agan chichez nousdu-mañ
yn dha jichez toidu-se
yn agas chichez vousdu-se
yn y jichez luidu-hont
yn hy chichez elledu-hont
yn aga chichez euxdu-hont

Martesen an drehevyans ma yw sywyans a gestav ynter Frynkek ha Bretonek, mes res yw merkya bos an furvow y’n dhiw yeth pur dhihaval. Yn Frynkek, an drehevyans yw rager + rakhanow, hag yma furv dhiblans rag pub person ha niver (rag ensompel, chez moi ‘yn ow chi’ erbynn chez nous ‘yn agan chi’). Mes yn Bretonek nyns eus saw teyr furv, onan rag pub person (kynsa, nessa, tressa), ha ny vern mars yw an niver unnplek po liesplek.

Dell grysav, pur gonnyk yw kelmi an tri nivel a bellder dhiworth an kowser gans an tri ferson gramasek: kynsa person (my, ni) = omma, yn ogas; nessa person (ty, hwi) = ena, nebes pella; tressa person (ev, hi, i) = enos, pella hwath. Soweth, nyns eus drehevyans a’n par ma yn Kernewek!
 

Terry Pratchett

Nyhewer y hworfennis vy an romans Gwithysi Nos (Night Watch) gans Terry Pratchett, ha lyver pur dha yw (kynth yw skrifys yn Sowsnek). My a dhallathas redya oberow Pratchett y’n gwav pan esen vy ow pareusi ow skrifenn dhoktorel. Pup-prys da yw redya lyver hwarthus pan yw res spena meur a dermyn ow skrifa neppyth sad, ha romansow Pratchett yw marthus da rag omdhiskwitha.

Rag an re na aswonnons an titel ma, Gwithysi Nos yw rann a’n kevres ges-fantasi Plasennvys (Discworld), kevres hag ynno a-dro dhe 30 lyver y’n eur ma. Pratchett re dhellos unn lyver po moy y’n kevres na a-ban dhallathas ev aga skrifa y’n blydhynyow peswar-ugens. Mes kynth eus niver bras a lyvrow Plasennvys, ny dheu an kevres ha bos skwithus. Dhe’n kontrari, an romansow a-dhiwedhes yw (y’m breus vy) gwell es an re a-varr.

Dell grysav, kynsa romansow Pratchett veu konsevys avel lyvrow a wra ges a’n genre fantasi. I a wari gans an leow, persons, ha hwedhlow kemmyn yn lyenn a’n par na. Mes wosa an kynsa pymp po hwegh lyver, Pratchett re wrussa bys mar leun a vanylyon hag a dus pur dhidheurek ha komplek aga gnas, may hwrug ton an lyvrow chanjya tamm ha tamm. Hwath hwarthus yw an diwettha romansow, ha hwath y hwrons i ges a’n bys a lyenn fantasi -- hag a’gan bys agan honan -- mes yma meur a dhownder ynna ynwedh.

Dhe’n eur ma, my re redyas a-dro dhe 25 lyver a’n kevres, ha my a vynn redya an re erell kyns nep-pell. Onan nowydh, Boemm! (Thud!) a vydh dyllys y’n mis a dheu.
 

Geryow Nowydh

Ottomma nebes profyansow rag geryow kernewek nowydh:

boesprenn, ~yer (h. gor.) chopstick
An ger ma a veu gwrys dhe dermyn an 2a Pennseythun Gernewek Amerikanek.

jynn-hwilas, ~ow-hwilas (h. gor.) search engine

kellgowser, ~yow (h. gor.) cellular phone, mobile phone
An profyans ma yw selys war an ger kernewek pellgowser, ha’n ger amerikanek cell phone po cellular phone (kell, cell). Dell wonn, an sort ma a bellgowser yw henwys ynwedh mobile phone yn lies bro arall, ha henn yw (martesen) prag y hwrug Peter Trevorah devnydh a’n ger pellgowser degys yn y romans Brenda, dyllys seulabrys yn Ostrali. Nicholas Williams a brof pellgowser kerdh yn y erlyver (f. 224). Mes gwell yw genev kellgowser, rag lies acheson da:
1. Y hyllir berrhe an ger avel kelli (kehaval orth an ger almaynek Handy), ha gwir yw aga bos es dhe gelli. Lavar sampel: “Gast! My a wrug kelli ow helli!”
2. Pan wra an dra seni y’n sinema yn kres an fylm, y hyllir leverel, “Dar! Ow hellgowser yw!” -- ha heb mar, jynnow ifarnel yns i.
3. Dell wodhor, yma styr arall dhe’n ger kell: testicle. Ha hedhyw, yma lies den a omglyw spadh heb aga hellgowseryow.

pasti, ~ow (h. gor.) cookie (Internet)
Cookie yw an ger devnydhys yn Sowsnek rag an derivadow personel gwithys yn dha jynn-amontya rag godriga gwiasva. Ger amerikanek yw, ha treylyans sempel cookie dhe Gernewek yw tesenn gales, ger hir na bleg dhymm. Mes my a brederis a’n pasti -- boes Kernewek mar gemmyn yn Kernow ha tesennow kales yn Amerika -- ha my a dybis bos hemma an gwella treylyans kernewek rag an term jynn-amontya ma. Kepar ha tesenn gales, pasti yw neppyth sawrek gans taklow da (po drog, treweythyow) pebys ynno -- po le yn kovva dha jynn-amontya rag gwitha derivadow a vri.

peurell, ~ow (h. ben.) browser (Internet);
peurell Wias, ~ow Gwias Web browser
Dhiworth an verb peuri ‘dybri del hag egin’, gans an lostger -ell ‘jynn a wra neppyth’. Nicholas Williams a brof an treylyans pory war an gesros rag an lavarenn (phrase) Sowsnek to browse the net yn y erlyver (f. 41).
 

Hwath ow plogya

Dell welowgh, my a withas an ger blog rag deskrifa an wiasva ma. ‘Blog’ yw berrheans an ger Sowsnek weblog, ha ny yllis vy kavoes treylyans kernewek da rag an ger ma. ‘Dydhlyver-Gwias’ (rag ensompel) a via euthek, y'm breus vy, ha gweth hwath via ‘dydhlyverg’. Ha dell grysav, ‘blog’ yw ger keswlasek y'n eur ma, hag a yll bos kevys hag usys yn pub yeth oll.

Byttegyns, an verb ‘blogya’, henna yw pur Gernewek.

Yth esov ow tyski HTML tamm ha tamm ha my ow fyttya an blog ma. Go-vy na wrug vy dyski an yeth na kyns lemmyn! My a vynn gul skantlyn (template) nowydh kyns nep-pell, may hallav personelhe an wiasva, mes res yw dhymm dalleth gans neppyth sempel.

A-vorow: pella profyansow rag geryow Kernewek nowydh.
 

An kynsa (?) blog yn Kernewek

An blog ma yw sywyans a geschanj gans John Sheridan yn y vagas-klapp Yahoo “ynkernewek”. My a bostyas dhe’n bagas ma an govynn, “Py par gwiasvaow kernewek a vynnsewgh hwi aga gweles, nag eus y’n Gesroesweyth y’n eur ma?” John a worthybis gans an govynn, “Eus blogs yn Kernewek”? Wel, my a hwilas an Gesroesweyth, ha ny wrug vy kavoes onan, ytho yth erviris vy dalleth an blog ma. Dell grysav, hemm yw an kynsa blog yn Kernewek, mes mar klywav a vlog kernewek arall -- po mar kwra nebonan arall dalleth blog kernewek nowydh -- my a geworr an gevrenn omma.

Y’n blog ma, my a vynn skrifa a lies tra, y’ga mysk yethonieth, studhyansow keltek, politegieth, nowodhow, lyvrow, ilow, fylm, ha pellwolok. An unn dra a ambosav yw hemma: puptra omma a vydh skrifys yn Kernewek. Ny welowgh nevra Sowsnek omma, saw treweythyow rag styrya geryow kernewek nowydh.