Dell woer lies a’m redyoryon, heb mar, Matthi Clarke, pennskrifer Nowodhow Kernow, re bowesas a’y ober a-barth an wiasva splann na, yn unn brotestya erbynn an strif y’n gemmynieth a Gernewegoryon a-dro dhe skrifa-kompoester an taves Kernewek. Mar kyllowgh hwi redya ha konvedhes an blog ma, sur ov hwi dhe woer yn ta an pyth may kowsav anodho. Yn mysk kemmynieth a neb kansow a Gernewegoryon, yma pymp furv skrifys a’n taves. I yw:

Kernewek Unys, system displegys gans R. Morton Nance ha tus erell y’n blydhynyow nownsek kans deg warn ugens;

Kernÿweug, lytherennieth kernewek gwrys gans Tim Saunders y’n blydhynyow deg ha tri ugens;

Curnoack po Kernuack Nowedga, an furv displegys gans Richard Gendall y’n blydhynyow peswar ugens;

Kernewek Kemmyn, system gwrys gans Dr. Ken George y’n blydhynyow peswar ugens; ha

Kernowek Unys Amendys, an system profys gans Dr. N. J. A. Williams y’n blydhynyow deg ha peswar ugens.

Oll an systemow ma a veu gwrys wosa meur a hwithrans a’n tekstow kernewek hengovek, hag yma dhe bubonan anedha ‘blas’ unnik hag arbennik. Gans pub lyver gramasek dyllys, yn py system pynag may fe, ni oll re dhyskas moy a istori agan taves. Gans pub hwedhel, romans, po bardhonek dyllys, yn py system pynag may fe, rychedh agan yeth re ynkressyas. Ha kynth eus meur a dhyffrans ynter Kernewek Unys ha Kernuack Nowedga, ynter Kernewek Kemmyn ha Kernowek Unys Amendys, kowsoryon freth a woer konvedhes pub furv oll a Gernewek heb meur a galetter. Mes nyns yw henna an kas, soweth, rag dallethoryon po Sowsnegoryon, neb a vir orth an liester lytherenniethek ma gans sowdhan hag euth.

Lemmyn, possibyl vo degemmeres meur a arghans dhiworth an governans may fo Kernewek dyskys y’n skolyow, arwoedhow diwyethek gorrys ryb an fordhow, ha taklow erell gwrys rag ughelhe aswonnvos an yeth yn mysk tus Kernow ha tus an bys oll. Mes yma kudynn: kales yw kavoes an skoedhyans soedhogel ma mar nyns eus unn furv soedhogel dhe’n taves. Ha ny vynn lies skoedhyer a’n systemow lytherenniethek kampoellys a-wartha kesoberi rag gul unn furv savonek -- mar nyns yw an furv na aga furv aga honan.

Kales vydh dhe Gernewegoryon dos ha bos unnver, heb mar. Res yw dhymm avowa ow bos pur lowen gans an furv a Gernewek ynno may skrifav, ha ny vynnav chanjya an system na po -- gweth hwath -- dastyski lytherennieth Kernewek herwydh rewlys nowydh wosa deg blydhen a studhya ha skrifa an taves. Mes, martesen res yw dhyn ni oll gul yndella, kales kyn fo, rag krevhe agan yeth lemmyn hag y’n termyn a dheu.

Yndella, dhe’n lyha, y krys unn bagas a Gernewegoryon, neb re dhallathas pysennek (petition) rag selya unn system-skrifa savonek rag an taves Kernewek. Y hyllir redya an pysennek omma.

Pandr’a dybav vy a hemma? Wel, govynn tykkli yw. Dell skrifis a-wartha, ny vynnav vy chanjya an fordh may skrifav Kernewek. Ha my a woer yn ta na vynn devnydhyoryon systemow erell chanjya aga Hernewek skrifys. My re dhyskas Kernewek dre KDL, y’n bennskol, ha dhe studhyoryon brivedh dres moy es eth blydhen, ha ny vynnav chanjya an fordh ynno may tyskav an yeth. Byttegyns, mar ny wren ni sevel warbarth, ni a wra koedha oll. Unnses an gemmynieth Kernewek yw moy poes ages agan hwansow personel agan honan.

Ny wra tus dyski Kernewek heb bos tan y’ga holonn a-barth an yeth. Ni oll a woer henna. Ni oll a glyw henna. Mes gans an tan ma, y teu treweythyow kryjyans, ha gans kryjyans y teu eythavoredh (extremism). Ha dell welyn ni y’n bys a-dro dhyn, gans eythavoredh y teu terroes.

Awos an eythavoredh y’gan kemmynieth, Kernewek re dheuth ha bos ges y’n bys hedhyw. Tus a dyb agan bos gokki rag assaya dastrehevel an yeth ma -- neppyth a vydh hwath gwir pypynag a wrellyn! -- mes i a dyb agan bos gokkia hwath rag na yllyn ni kesoberi ha bos unnver a-dro dh’agan yeth. Nyns eus saw tri po peswar kans a Gernewegoryon freth y’n norvys, ha ny yllyn ni bos rennys ne fella.

Yma kuntelles restrys dhe’n 17ves a vis Gwynngala ynno may hallo tus ri aga breus ha’ga thybyansow a-dro dhe studh rennys agan kemmynieth yethek. Yma hwans hemma dhe vos an kynsa kamm yn-rag ha ni ow kwruthyl furv savonek a’gan taves. Mes nyns eus meur a wovenek dhymmo vy (po dhe lies Kerneweger arall) an kuntelles ma dhe digelmi an gudynn yethek ma. Ynwedh, Kernewegoryon tramor -- kepar ha my -- a grys na vo agan levow klywys vydholl, drefenn na yllyn ni mos dhe’n kuntelles ma, po kavoes kedhlow a’n hwarvos!

Ytho, my a wrug sina an pysennek, may fo ow lev klywys. Mes yma hwath doutys dhymm. Skriforyon an pysennek a vynn gweles “displegyans diduek [impartial development] a furv skrifys savonek a’n taves Kernewek”. Dell grysav, nyns eus den vydh a yll displegya system yn tiduek. Pubonan a woer lowr a’n taves may hallo kesoberi rag gwruthyl an savon skrifys ma a’n jevia ragvreusow ha kryjyansow a-dro dhe furv a-dhevis a’n yeth. Ha ny vynn Kernewegoryon chanjya aga yeth dres nos drefenn neb bagas a yethoryon dhe leverel i dhe dhisplegya lytherennieth nowydh. Martesen, an gwella a yllyn ni dhe waytya yw lytherennieth mar gasadow dhe bub bagas ages dh’y gila! Mes res yw dhyn ni assaya.