9.02.2005
Gwariow kartennow ha kartennow-gwari
My a gar gwariow kartennow, ha nyns eus meur skrifys a-dro dhedha yn Kernewek. Dre vras, kales yw kavoes geryow rag kartennow-gwari yn gerlyvrow Kernewek, a-der gerlyver Sowsnek-Kernewek N.J.A. Williams. Ynwedh, nebes kartennow-gwari yw kampoellys yn Alys y’n Vro a Varthusyon, treylys a’n Sowsnek gans Ray Edwards. Ytho my a vynn dyllo gerva vyghan tennys a’n diw bennfenten ma, gans ow frofyansow ow honan. (Notenn: y kevir oll an geryow a syw, marnas an re merkys gans * po †, yn gerlyver Williams):
* Williams a brof ‘dyamons’ (f. 90)
† Williams a brof ‘trump’ (f. 392)
Notennow:
An ger club yn Sowsnek a dheu a’n sewt bastone ‘fustow’ yn kartennow italianek. Yn kartennow italianek, spaynek, ha portyngalek -- kepar hag yn kartennow tarokk (tarot, dhiworth an ger italianek tarocco) -- arwoedh an sewt ma yw fust. Mes an arwoedhow-sewt sowsnek a dheu dhiworth Pow Frynk, le may henwir an sewt ma trèfle ‘mellyonenn’.
Yn Pow Frynk, hanow an sewt ma yw carreau, an pyth yw ‘leghenn’ po ‘kwarel’ yn Kernewek. My re dhewisas ‘kwarels’ rag hanow an sewt ma, ger kehaval orth carreaux, mes martesen ‘legh’ (unnplek ‘leghenn’) a via gwell gans tus erell. Yn y erlyver, Williams a brof ‘dyamons’, dhiworth an ger sowsnek diamond, mes rag deskrifa roth an arwoedh, an ger ‘losanjow’ a via gwell (gwelewgh gerlyver Nance, f. 104, ha gerlyver Williams, f. 90). Dell grysav, ny gevir an keth ger rag an gemm ‘adamant’ ha’n shap ‘losanj’ saw yn Sowsnek, ytho an ger kernewek ‘adamantys’ ny via dewis da rag hanow an sewt ma.
An ger spade yn Sowsnek a dheu a’n sewt spade ‘kledhedhyow’ yn kartennow italianek. Yn kartennow tarokk, ha kartennow dhiworth Europ a’n barth deghow, arwoedh an sewt ma yw hwath kledha. Yn Pow Frynk, bro enesik agan arwoedhow-sewt ni, byttegyns, hanow an sewt ma yw pique, ‘pik’. Mes yn Kernewek, gwell via genev usya ‘pal’, an ger profys gans Williams -- da yw rag deskrifa shap an arwoedh, ha gwiw yw rag Kernow, gans hy istori a balyow ha dus bal.
An ger trump a dheu a’n ger italianek trionfo ‘trygh’ yn italianek, drefenn kartenn a’n sewt ma dhe fetha kartennow a bub sewt arall.
Rag pella derivadow a’n istori a wariow kartennow ha kartennow-gwari (yn Sowsnek), gwelewgh an wiasva ma.
Moy dhe sywya…
| Sowsnek | Kernewek | |
| suit | sewt (h. gor.) | |
| clubs | mellyon (h. kun.) | |
| diamonds | kwarels* (h. gor. l.) | |
| hearts | kolonnow (h. ben. l.) | |
| spades | palyow (h. ben. l.) | |
| trump | trygh† (h. gor.) |
† Williams a brof ‘trump’ (f. 392)
Notennow:
An ger club yn Sowsnek a dheu a’n sewt bastone ‘fustow’ yn kartennow italianek. Yn kartennow italianek, spaynek, ha portyngalek -- kepar hag yn kartennow tarokk (tarot, dhiworth an ger italianek tarocco) -- arwoedh an sewt ma yw fust. Mes an arwoedhow-sewt sowsnek a dheu dhiworth Pow Frynk, le may henwir an sewt ma trèfle ‘mellyonenn’.
Yn Pow Frynk, hanow an sewt ma yw carreau, an pyth yw ‘leghenn’ po ‘kwarel’ yn Kernewek. My re dhewisas ‘kwarels’ rag hanow an sewt ma, ger kehaval orth carreaux, mes martesen ‘legh’ (unnplek ‘leghenn’) a via gwell gans tus erell. Yn y erlyver, Williams a brof ‘dyamons’, dhiworth an ger sowsnek diamond, mes rag deskrifa roth an arwoedh, an ger ‘losanjow’ a via gwell (gwelewgh gerlyver Nance, f. 104, ha gerlyver Williams, f. 90). Dell grysav, ny gevir an keth ger rag an gemm ‘adamant’ ha’n shap ‘losanj’ saw yn Sowsnek, ytho an ger kernewek ‘adamantys’ ny via dewis da rag hanow an sewt ma.
An ger spade yn Sowsnek a dheu a’n sewt spade ‘kledhedhyow’ yn kartennow italianek. Yn kartennow tarokk, ha kartennow dhiworth Europ a’n barth deghow, arwoedh an sewt ma yw hwath kledha. Yn Pow Frynk, bro enesik agan arwoedhow-sewt ni, byttegyns, hanow an sewt ma yw pique, ‘pik’. Mes yn Kernewek, gwell via genev usya ‘pal’, an ger profys gans Williams -- da yw rag deskrifa shap an arwoedh, ha gwiw yw rag Kernow, gans hy istori a balyow ha dus bal.
An ger trump a dheu a’n ger italianek trionfo ‘trygh’ yn italianek, drefenn kartenn a’n sewt ma dhe fetha kartennow a bub sewt arall.
Rag pella derivadow a’n istori a wariow kartennow ha kartennow-gwari (yn Sowsnek), gwelewgh an wiasva ma.
Moy dhe sywya…
Postys gans Benjamin Bruch dhe 14:06.
